Μια γρήγορη ματιά γύρω από τη μείζονα καταθλιπτική διαταραχή

Τι είναι η μείζων καταθλιπτική διαταραχή;

Η μείζων καταθλιπτική διαταραχή (γνωστή και ως κλινική κατάθλιψη, μείζων κατάθλιψη, μονοπολική διαταραχή) είναι η διαταραχή που διαταράσσει τη σκέψη, τη συμπεριφορά και τις φυσιολογικές λειτουργίες του ατόμου. Εμφανίζεται το αίσθημα θλίψης / καταθλιπτικό συναίσθημα και διαρκεί για εβδομάδες ή μήνες – όχι για μια ημέρα ή δύο. Το συναίσθημα αυτό συνοδεύεται συνήθως από μια αίσθηση απελπισίας, έλλειψης ενέργειας και μειώνεται ή δεν υπάρχει καθόλου ευχαρίστηση σε πράγματα που παλιά έδιναν χαρά. Ακόμα, διαταράσσει τις διατροφικές συνήθειες του ατόμου, τον ύπνο του, τον τρόπο που βλέπει τον εαυτό του, το μέλλον του και τους άλλους. Επηρεάζει, δηλαδή, τον τρόπο με τον οποίο σκέφτεται και αντιλαμβάνεται το άτομο.

Οι παράγοντες που μπορεί να προκαλέσουν την εμφάνιση της μείζονος καταθλιπτικής διαταραχής περιλαμβάνουν το οικογενειακό ιστορικό διαταραχών της διάθεσης, τις σημαντικές μεταβολές στη ζωή του ατόμου (απώλεια εργασίας, σχέσης κλπ), ασθένειες (όπως ο καρκίνος), ακόμη και ορισμένα φάρμακα. Όμως, ακόμα και σήμερα, οι αιτίες της μείζονος καταθλιπτικής διαταραχής παραμένουν σε μεγάλο βαθμό άγνωστες.

Η μείζων καταθλιπτική διαταραχή μπορεί να εμφανιστεί διαφορετικά στα παιδιά απ’ότι στους ενήλικες. Στα παιδιά, μπορεί να μοιάζει περισσότερο με άγχος, εκρήξεις θυμού ή με ανήσυχη συμπεριφορά.

Σημαντικό είναι να διαχωριστεί, ότι η μείζων καταθλιπτική διαταραχή δεν είναι το ίδιο με τη φυσιολογική θλίψη που μπορεί να βιώνουμε, η οποία περνά γρήγορα και έχει μικρότερη ένταση. Στη μείζων καταθλιπτική διαταραχή, το καταθλιπτικό συναίσθημα έχει μεγάλη ένταση, διαρκεί περισσότερο και οδηγεί σε έκπτωση της λειτουργικότητας του ατόμου σε πολλούς τομείς της ζωής του.

Ποια είναι τα συμπτώματα της μείζονος καταθλιπτικής διαταραχής;

Όπως αναφέρθηκε και πιο πάνω η μείζων καταθλιπτική διαταραχή είναι διαφορετική από τη φυσιολογική θλίψη, η οποία επηρεάζει τη δουλειά του ατόμου, τις σχέσεις του, την ικανότητα να απολαμβάνει τη ζωή και να διασκεδάζει.

Δεν είναι απαραίτητο κάποιος που έχει κατάθλιψη να παρουσιάζει όλα τα συμπτώματα της διαταραχής. Ορισμένοι άνθρωποι παρουσιάζουν πολλά, ορισμένοι λιγότερα. Η σοβαρότητα των συμπτωμάτων διαφέρει σε κάθε άτομο, αλλά διαφοροποιείται και στο ίδιο άτομο με την πάροδο του χρόνου.

Πιο συγκεκριμένα, τα κύρια συμπτώματα που μπορεί να εμφανίσει κάποιος όταν έχει κατάθλιψη, είναι τα εξής:

Το DSM-5 περιγράφει τα ακόλουθα κριτήρια για τη διάγνωση της μείζονος καταθλιπτικής διαταραχής: Το άτομο πρέπει να παρουσιάσει πέντε ή περισσότερα συμπτώματα κατά τη διάρκεια της ίδιας περιόδου, διάρκειας 2 εβδομάδων και τουλάχιστον ένα από τα συμπτώματα θα πρέπει να είναι είτε (1) καταθλιπτική διάθεση είτε (2) απώλεια ενδιαφέροντος ή ευχαρίστησης.

Καταθλιπτική διάθεση κατά το μεγαλύτερο μέρος της ημέρας, σχεδόν κάθε μέρα.
Έντονη μείωση του ενδιαφέροντος ή της ευχαρίστησης σε όλες, ή σχεδόν όλες, τις δραστηριότητες στο μεγαλύτερο μέρος της ημέρας, σχεδόν κάθε μέρα.
Σημαντική απώλεια βάρους ενώ δεν γίνεται δίαιτα ή αύξηση βάρους, ή μείωση ή αύξηση της όρεξης σχεδόν κάθε μέρα.
Αϋπνία ή υπερυπνία σχεδόν καθημερινά.
Ψυχοκινητική διέγερση ή επιβράδυνση σχεδόν καθημερινά (παρατηρήσιμη από τους άλλους, όχι μόνο υποκειμενικά συναισθήματα ανησυχίας ή επιβράδυνσης).
Κόπωση ή απώλεια ενέργειας σχεδόν κάθε μέρα.
Συναισθήματα αναξιότητας ή υπερβολική ή απρόσφορη ενοχή σχεδόν κάθε μέρα.
Μειωμένη ικανότητα σκέψης ή συγκέντρωσης, ή αναποφασιστικότητα, σχεδόν κάθε μέρα.
Επαναλαμβανόμενες σκέψεις για θάνατο, επαναλαμβανόμενος αυτοκτονικός ιδεασμός χωρίς συγκεκριμένο σχέδιο ή απόπειρα αυτοκτονίας ή συγκεκριμένο σχέδιο για αυτοκτονία.

Αυτά τα συμπτώματα πρέπει να αντιπροσωπεύουν μια αλλαγή στην προηγούμενη λειτουργικότητα, η οποία επηρεάζει και δημιουργεί ενόχληση ή έκπτωση σε κοινωνικούς, επαγγελματικούς ή άλλους σημαντικούς τομείς του ατόμου.

Τα συμπτώματα δεν πρέπει να οφείλονται σε φυσιολογική αντίδραση ως προς μια απώλεια ή την κατάχρηση ουσιών ή σε άλλη ιατρική κατάσταση, ούτε να εξηγούνται καλύτερα από κάποια άλλη διαταραχή.

Υπάρχει θεραπεία για τη μείζονα καταθλιπτική διαταραχή;

Η σύντομη απάντηση είναι ναι. Ερευνητικές μελέτες τις τελευταίες έξι δεκαετίες ανέδειξαν ότι η μείζων καταθλιπτική διαταραχή αντιμετωπίζεται άμεσα με βραχυπρόθεσμη ψυχοθεραπεία και σύγχρονα αντικαταθλιπτικά φάρμακα. Για τους περισσότερους ανθρώπους, ο συνδυασμός των δύο αυτών θεραπειών είναι ο καλύτερος και συνήθως συνιστάται. Η πλέον σύγχρονη, επιστημονικά τεκμηριωμένη και αποτελεσματική ψυχοθεραπεία για την κατάθλιψη είναι η Γνωσιακή-Συμπεριφορική Ψυχοθεραπεία. ( ενδεικτικά : https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC3584580/ https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC5797481/ https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/23870719 https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/30071387 )

Τι είναι και ποία η συλλογιστική της γνωσιακής συμπεριφορικής ψυχοθεραπείας;

Η γνωσιακή συμπεριφορική ψυχοθεραπεία, είναι μια μορφή σύντομης ψυχοθεραπείας όπου στόχο έχει, μέσα από μια σχέση συνεργασίας, επικεντρωμένη στο «εδώ και τώρα», να υποστηρίξει το άτομο να αντιμετωπίσει τις δυσκολίες του και να επιτύχει τους προσωπικούς του στόχους. Για περισσότερες πληροφορίες ανατρέξτε σε προηγούμενο άρθρο με τίτλο ‘ Γνωσιακή Συµπεριφορική Ψυχοθεραπεία ‘

Πώς δουλεύει η γνωσιακή συµπεριφορική θεραπεία στη μείζονα καταθλιπτική διαταραχή;

Αρχικά είναι σημαντικό για την επιτυχή θεραπεία, το άτομο να αναγνωρίζει ότι υπάρχει κάποιο πρόβλημα, αναζητώντας θεραπεία για αυτό και ,στη συνέχεια, ακολουθώντας το σχέδιο θεραπείας που συμφωνήθηκε. Αυτό μπορεί να αποτελέσει μεγάλη πρόκληση για το άτομο με μείζων καταθλιπτική διαταραχή και η υπομονή είναι βασική ανάγκη στην έναρξη της θεραπείας.

Στην αρχή γίνεται επεξήγηση και εκπαίδευση στη διαταραχή και, στη συνέχεια, τοποθετούνται οι στόχοι της θεραπείας. Θεραπευτής και θεραπευόμενος συνεργάζονται από κοινού για την επίτευξη αυτών των στόχων. Η θεραπεία κινείται τόσο προς την ενεργοποίηση του ατόμου όσο και προς τη διαμόρφωση σκέψεων που σχετίζονται με τη διαταραχή. Διερευνούν μαζί τεχνικές που ταιριάζουν στο άτομο και βασικό μέρος της θεραπείας θα αποτελέσει η επεξεργασία των σκέψεων του ατόμου και του τρόπου που το άτομο αντιλαμβάνεται το παρόν, τον κόσμο και το μέλλον του. Μέσα από την επεξεργασία αυτών των σκέψεων, θεραπευτής και θεραπευόμενος προσπαθούν να εντοπίσουν την εγκυρότητα και τη ρεαλιστικότητα αυτών, με στόχο την αναπλαισίωση τους.

Ακόμα, σημαντικό κομμάτι της θεραπείας είναι οι εργασίες που τοποθετούνται στις συναντήσεις.

Πώς μπορώ να βρω ψυχοθεραπευτή;

Μπορείτε να επικοινωνήσετε με επαγγελματικούς συλλόγους, οι οποίοι θα σας παραχωρήσουν λίστα από εγκεκριμένους ψυχοθεραπευτές. Με αυτό τον τρόπο, διασφαλίζετε ότι ο ψυχοθεραπευτής που θα απευθυνθείτε έχει την κατάλληλη επαγγελματική κατάρτιση.