Μια γρήγορη ματιά γύρω από το Άγχος

Τι είναι το άγχος;

Είναι ένα σύνθετο συναίσθημα που βιώνουμε όλοι και είναι φυσιολογικό. Στόχος του είναι να μας προετοιμάσει έτσι ώστε να μπορέσουμε να αντιδράσουμε αποτελεσματικά σε δύσκολες ή και επικίνδυνες καταστάσεις. Όποια και αν είναι η λύση που θα χρησιμοποιήσουμε για την αντιμετώπισή τους, το άγχος είναι αυτό που θα μας προετοιμάσει αναλόγως.

Ποτέ το άγχος μας δεν είναι βοηθητικό/λειτουργικό;

Όταν το άγχος μας παρουσιάζεται για μεγάλο χρονικό διάστημα με συχνές περιόδους κατά τις οποίες είναι πολύ έντονο. Φαινομενικά το άγχος που βιώνουμε μπορεί να υπάρχει χωρίς κάποιον συγκεκριμένο λόγο ή είναι έντονο με αποτέλεσμα να αποδιοργανωνόμαστε, και να φτάνουμε στο σημείο να αποφεύγουμε ή να διακόπτουμε κάποιες από τις καθημερινές μας δραστηριότητες . Έτσι το άγχος να αρχίζει σιγά σιγά να κατακλύζει την καθημερινότητά μας και να περιορίζει τη ζωή μας.

Τι προκαλεί το άγχος στο σώμα μας ;

Όπως προαναφέραμε, το άγχος μας προετοιμάζει για να αντιμετωπίσουμε κάτι που εντοπίζουμε ως δύσκολο ή/και επικίνδυνο. Η προετοιμασία αυτή είναι και σωματική όπου τίθενται σε λειτουργιά δυο βασικοί βιολογικοί μηχανισμοί: η φυγή ή η πάλη. Όταν η κατάσταση αντιμετωπιστεί, τότε το σώμα μας επανέρχεται στη φυσιολογική του κατάσταση. Σε καταστάσεις χρόνιου άγχους και έντασης , το σώμα μας βρίσκεται συνεχώς σε ετοιμότητα. Κάποια από τα σωματικά συμπτώματα που μπορεί να έχουμε είναι: πονοκέφαλος, ημικρανίες, βούισμα στα αυτιά, αίσθημα ζάλης, τρέμουλο, πιασίματα στο λαιμό και στο κεφάλι, μυϊκοί πόνοι, ανατριχίλες, αίσθημα κόπωσης, ταχυκαρδία, εφίδρωση, πόνοι στο στήθος, ξηρότητα του στόματος, καταναγκαστικοί αναστεναγμοί, δύσπνοια και άσθμα, αϋπνία, μείωση σεξουαλικής επιθυμίας ή σεξουαλική δυσλειτουργία .

Αναλυτικά

Όταν ερμηνεύσουμε κάτι ως δύσκολο ή/και επικίνδυνο (απειλητικό) τότε ο εγκέφαλος μας ενεργοποιεί το συμπαθητικό νευρικό σύστημα και γίνεται έκκριση της αδρεναλίνης.

Η καρδιά μας λειτουργεί με γρήγορους ρυθμούς για να στείλει αίμα και να τροφοδοτήσει με περισσότερο οξυγόνο τους ιστούς με αποτέλεσμα να έχουμε ταχυκαρδία.

Ο εγκέφαλος μας προσλαμβάνει περισσότερο αίμα ώστε να αυξηθεί η ποσότητα του οξυγόνου και αυτό μπορεί να μας προκαλέσει πονοκέφαλο, ημικρανίες, βούισμα στα αυτιά κλπ.

Τα αιμοφόρα αγγεία στα άκρα συστέλλονται για να οδηγήσουν το αίμα στις βασικές μυϊκές ομάδες μας και αυτό θα μας κάνει να έχουμε παγωμένα χέρια και πόδια.

Αναπνέουμε γρήγορα για να καλύψουμε τις ανάγκες του οργανισμού για οξυγόνο. Αυτή η διαδικασία μπορεί να μας κάνει να έχουμε δύσπνοια, καταναγκαστικούς αναστεναγμούς, αίσθημα ζάλης κλπ.

Οι κόρες των ματιών διαστέλλονται, για να διευρυνθεί το οπτικό πεδίο ώστε να γίνεται πιο εύκολα αντιληπτός ο κίνδυνος και αυτό μπορεί να μας προκαλέσει ευαισθησία στο έντονο φως ή/και άλλες διαταραχές στην όραση.

Το αίμα απομακρύνεται από το πεπτικό μας σύστημα για να παρέχει αίμα στους μύες μας και μπορεί να μας κάνει να έχουμε ναυτία, ανακάτωμα, να έχουμε στεγνό στόμα κλπ.

Οι μύες σε όλο το σώμα μας τεντώνονται για να μας προετοιμάσουν να αντιμετωπίσουμε όσο αποτελεσματικότερα γίνεται την κατάσταση. Τα σωματικά συμπτώματα που μπορεί να μας προκαλέσει είναι : τρέμουλο, πιασίματα στο λαιμό και στο κεφάλι, μυϊκούς πόνους, ανατριχίλες κλπ.

Οι σκέψεις μας επικεντρώνονται στο να μπορέσουν να διερευνήσουν και να αντιμετωπίσουν την απειλή.

Όλος αυτός ο υγιής μηχανισμός ενεργοποιείται για να μας βοηθήσει να αντιμετωπίσουμε αποτελεσματικά τον κίνδυνο και να μας προστατεύσει. Έτσι ας αντιμετωπίσουμε το άγχος μας ως μια απόλυτα φυσιολογική αντίδραση την οποία ο κάθε άνθρωπος βιώνει, δίνοντας το δικαίωμα και σε εμάς να το αισθανόμαστε όταν παρουσιάζονται στη ζωή μας δύσκολες καταστάσεις.

Τι βιβλία μπορούμε να διαβάσουμε για το άγχος;

Kennerley, H. (1999). Ξεπερνώντας το άγχος: Ένας οδηγός αυτοβοήθειας με γνωστικές-συμπεριφοριστικές τεχνικές (Μ. Χαρίτου-Φατούρου Επιμ. Έκδ., Γ. Ευσταθίου, & Κ. Αγγελή Μτφ.). Αθήνα: Ελληνικά Γράμματα. (Τίτλος πρωτοτύπου: Overcoming Anxiety. Έτος πρωτότυπης έκδοσης: 1997).
Fontana, D. (1993) Άγχος και η αντιμετώπισή του (Ν. Δέγλερης Επιμ. Έκδ., Μ. Tερζίδου Μτφ.). Αθήνα: Ελληνικά Γράμματα. (Τίτλος πρωτοτύπου: Managing stress. Έτος πρωτότυπης έκδοοσης: 1990).
Marks, I. (1991). Νικήστε τις φοβίες (Ι. Κασβίκης Επιμ. Έκδ., Μ. Γρηγοριάδου Μτφ.). Αθήνα: Μέδουσα. (Τίτλος πρωτοτύπου: Living with fear – Understanding and coping with anxiety. Έτος πρωτότυπης έκδοσης: 1978).

Φάνη Κλεάνθους – Γνωσιακή Συµπεριφορική Ψυχοθεραπεύτρια / Κοινωνική Λειτουργός